Ερανιστής

http://www.eranistes.org/

Ιστορία της ελληνικής γλώσσας

Ριμέικ

Η συμβίωση των πολιτισμών

Εφηβικά αναγνωσματα για Εφηβικά προβλήματα

Ντεκάστρο Μαρίζα  

 πηγή: ΤΟ ΒΗΜΑ 01/11/1998





Η εφηβεία ως ηλικιακή κατηγορία κυριαρχείται από τη συναισθηματική και τη σεξουαλική ωρίμαση και την εμφάνιση κοινωνικών προβληματισμών: ενσωμάτωση στην κοινωνία των ενηλίκων - στάση ζωής, πρώτες σκέψεις γύρω από την επιλογή επαγγέλματος, διαμόρφωση κάποιας πολιτικής συνείδησης.

Το εφηβικό κοινό είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον για τους εκδότες για δύο λόγους: διαλέγει τα βιβλία του χωρίς την παρέμβαση του ενηλίκου και διαθέτει χρήματα, τα οποία διαχειρίζεται. Θα μπορούσε λοιπόν ένα μέρος του εφηβικού προϋπολογισμού να πηγαίνει στα βιβλία.

Ταυτόχρονα, οι στατιστικές δείχνουν ότι στην εφηβεία υπάρχει κάμψη της αναγνωσιμότητας. Οι έφηβοι δεν διαβάζουν πολύ, όχι γιατί ξαφνικά βαριούνται, αλλά ακριβώς γιατί ανακαλύπτουν τον εαυτό τους. Οι ειδικοί λένε ότι η εσωστρέφεια που χαρακτηρίζει τους εφήβους οφείλεται στο ότι κορίτσια και αγόρια πρέπει να εξοικειωθούν με την καινούργια εικόνα του σώματός τους, με τη σεξουαλικότητα που εισβάλλει και πρέπει να μάθουν να τη διαχειρίζονται, να επεξεργαστούν σκέψεις και κοινωνικούς προβληματισμούς που απασχολούν το μυαλό.

Στη σειρά των εκδόσεων Κέδρος «Μ' ένα βιβλίο στην τσέπη» νέοι σχετικά σε ηλικία συγγραφείς γράφουν για εφήβους. Για να βρουν το κουμπί των εφήβ ων, και αυτό κάνουν οι συγγραφείς των βιβλίων που παρουσιάζουμε, πρέπει να δουλεύουν με ανοιχτό μυαλό, να μιλούν για την πραγματικότητα καθαρά και με σαφήνεια. Στα βιβλία για τους εφήβους οι λογοτεχνικοί χαρακτήρες παύουν να είναι μονοδιάστατοι, όπως συνήθως παρουσιάζονται στα βιβλία για μικρά παιδιά, αποκτούν τον όγκο και την πολυπλοκότητα που υπάρχει στη ζωή. Δεν λειτουργούν ως πρότυπα για ταυτίσεις, αλλά αντίθετα δημιουργούν ερεθίσματα για σκέψεις.

* Πώς τα βγάζουν πέρα οι μικροί Βορειοηπειρώτες στην Αθήνα; Θέματα όπως η λαθρομετανάστευση, ο ρατσισμός, η κρατική βία, τα ύποπτα κυκλώματα και οι μικροεγκληματίες των μεγαλουπόλεων αλλά και οι δεσμοί αίματος, η καλοσύνη και το ενδιαφέρον για τον συνάνθρωπο, παρουσιάζονται στο μυθιστόρημα της Ιουλίας Ζαννάκη -Λιάλιου «Το ποτάμι που έρχεται κρυφά». Το βιβλίο έχει δύο μεγάλα προτερήματα: πρώτα από όλα, δεν ωραιοποιεί και δεν ηθικολογεί και, δεύτερον, αφήνει πολλά περιθώρια για να σκεφθεί ο αναγνώστης. Δεν του ζητάει να πάρει θέση υπέρ του ενός και του άλλου. Παρουσιάζει καταστάσεις τις οποίες πραγματικά μπορεί και να διαβάσεις στα ψιλά των εφημερίδων.

* Σύγχρονη θεματολογία έχουν και τα υπόλοιπα βιβλία της σειράς. Θεματολογία που δεν αναπτύσσεται με δασκαλίστικο τρόπο. Με γρήγορη, κοφτή γραφή συμπυκνώνουν σε μικρή έκταση όλα όσα θα ήθελε να ξέρει ο αναγνώστης για το τι συμβαίνει όχι μόνο στον κόσμο αλλά και μέσα στα σπίτια μας: το παρατημένο παιδί, η σεξουαλική παρενόχληση, ο βιασμός και τα συναισθήματα ενοχής είναι θέματα του βιβλίου «Το μυστικό της Σάρας» του Τιερί Λενέν. Το διαζύγιο και οι σχέσεις με τον καινούργιο πατέρα, το φευγιό από το σπίτι και ο μαύρος κόσμος των ναρκωτικών σοκάρουν στο βιβλίο του ίδιου συγγραφέα «Συμφωνία με τον διάβολο».

* Το κεντρικό θέμα του βιβλίου «Κρίση στο σπίτι» του Μπ. Γουίλσον συνοψίζεται στα λόγια της μητέρας προς την κόρη της: «Τι θαρρείς ότι είναι οι γονείς; Οι καλοί γίγαντες των παραμυθιών; Τι νομίζεις ότι είμαστε; Κι εμείς άνθρωποι είμαστε... Νομίζεις ότι εγώ δεν φοβάμαι ή ότι δεν λυπάμαι ποτέ; Δεν πρέπει να περιμένεις από εμάς να είμαστε συνέχεια δυνατοί». Ο γονιός ως άνθρωπος ευάλωτος λοιπόν... Κουβέντες που πολλοί από εμάς θα θέλαμε να πούμε στα παιδιά μας. Γύρω από αυτό πλέκονται θέματα όπως το αίσθημα της αποτυχίας, τα επαγγελματικά προβλήματα, τα όνειρα και οι προβολές που κάνουν οι γονείς στα παιδιά τους, το εφηβικό πάχος και τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα. Δεν είναι όμως όλα μαύρα στη ζωή! Οι ήρωες της ιστορίας θέτουν στόχους και τους πετυχαίνουν. Και όλα αυτά γραμμένα με πολύ ανθρώπινο τρόπο.

* «Κλειστά παραθυρόφυλλα» της Μαρί Σοφί Βερμό. Η παράλυση που νιώθεις κοντά σ΄ έναν ανίατα άρρωστο. Ο πατέρας πάσχει από Αλτσχάιμερ και σύντομα όλα διαλύονται. Η λειτουργία της οικογένειας και η προσαρμογή στη νέα κατάσταση περιγράφονται σε αυτό το σύντομο βιβλίο, μαζί με αιχμές για όλα εκείνα τα αντικρουόμενα συναισθήματα που σε κάνουν να κατρακυλάς μπροστά στο τετελεσμένο γεγονός. Δύσκολο βιβλίο.

Ο Περικλής και η Αμαλία, που διάβασαν τα βιβλία, πηγαίνουν στη Β΄ Γυμνασίου. Είναι και οι δύο έμπειροι αναγνώστες. Ανεξάρτητα από το αν τους άρεσαν ή όχι αυτά τα βιβλία, χωρίς να είναι συνεννοημένοι, έκαναν την εξής δηκτική παρατήρηση: «Μα γιατί στο βιβλίο λογοτεχνίας του σχολείου δεν έχει τέτοια κομμάτια; Είναι πιο ενδιαφέροντα από αυτά που μελετάμε!».

Η κυρία Μαρίζα Ντεκάστρο είναι παιδαγωγός και συγγραφέας βιβλίων για παιδιά.

Σημείωση: Τα παραπάνω βιβλία έχουν, βέβαια, εκδοθεί πριν 14 χρόνια, όταν οι σημερινοί έφηβοι είτε δεν είχαν γεννηθεί είτε ήταν βρέφη ή νήπια. Πιστεύουμε όμως ότι δεν έχουν χάσει την επικαιρότητα και τη λογοτεχνική τους αξία, όπως κάθε "καλό" λογοτεχνικό βιβλίο.